Zabłocie (Żywiec)

---

Położenie

Zabłocie to obszar znajdujący się w zachodniej części Żywca, który rozciąga się wzdłuż lewego brzegu rzeki Soły. Jest to dzielnica o bogatej lokalizacji, która sąsiaduje z wieloma innymi miejscowościami i dzielnicami.

Granice Zabłocia wyznaczają:

• od północy – z wsiami Łodygowice i Zarzecze,
• od wschodu – z dzielnicami Śródmieście oraz Sporysz,
• od południa – z wsią Wieprz,
• od zachodu – z dzielnicą Podlesie oraz z wsiami Leśna, Sienna i Pietrzykowice.

Przez Zabłocie przebiega również droga ekspresowa S1, która łączy miasto z granicą ze Słowacją, z miejscowością Zwardoń.

Historia

Powstanie miejscowości i okres do czasu rozbiorów

Zabłocie, mające swoje początki w XV wieku, stanowiło jedną z dwunastu najstarszych miejscowości w rejonie Żywca. Obecna dzielnica, wymieniana w zlatynizowanej formie Zablocze, została opisana przez Jana Długosza w latach 1470–1480 w księdze Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis. Wieś ta ulokowana była w pobliżu głównej drogi prowadzącej do Przełęczy Zwardońskiej, a połączenie z Żywcem umożliwiał przeprawa przez rzekę Sołę.

Na lewym brzegu Soły znajdował się las Kabat, obilżony pomiędzy nowoczesną Sienną a potokiem Kiemlichowiec, rozciągający się od rzeki w stronę Lipowej. W 1554 roku Jan Komorowski włączył obszar zwany Łączkami do Żywca, który wcześniej należał do Zabłocia i był wykorzystywany jako gminne pastwisko. W obrębie Zabłocia zlokalizowane były też miejskie stawy, gospodarujące na wodach zabłockich pól. Konflikty o dostęp do pól nawadniających stały się źródłem napięć między mieszkańcami obu miejscowości, które zostały rozwiązane przez Piotra Komorowskiego. Udzielił on zabłocanom pastwiska na Grojcu w zamian za zgodę na korzystanie z ich użytków rolnych.

Wieś była podzielona na 11 ról, co umożliwiło osiedlenie 22 rolników, którzy gospodarzyli na półrolkach. Każdy z nich posiadał po cztery konie, a ich obowiązki obejmowały prace w pańszczyźnie przez dwa dni tygodniowo oraz cztery dni rocznie, w każdym razie w przypadku wezwań. Do obowiązków należało również dostarczanie do dworu różnych danin, takich jak raki, jarzębiny, gęsi, kury, cielęta oraz przędzenie lnu. Dodatkowo, mieszkańcy byli zobowiązani do dostarczania drewna oraz soli, którą transportowano z Wieliczki do Kamesznicy, gdzie była sprzedawana na Śląsku i Morawach.

W Zabłociu funkcjonowały dwa młyny. Właścicielami młynów byli Grzegorz Szafrański oraz Marcin Pawlus. Z kolei do II wojny światowej istniał młyn wodny przy współczesnej ul. Futrzarskiej, który należał do rodziny Kłusaków.

Zabłocie pod zaborem austriackim

W 1784 roku rozpoczęto konstrukcję drogi cesarskiej, wiążącej Wadowice z Węgrami, która przebiegała przez Zabłocie i nosiła nazwę ul. Głównej.

Do XIX wieku wieś była w większości rolnicza, a w jej obrębie działały młyny oraz tartak. W 1819 roku powstała tutaj jedna z pierwszych fabryk – Fabryka Mydła i Świec Szymona Munka, zlokalizowana w pobliżu mostu na Sole oraz ul. Głównej. Kolejna fabryka sukna została uruchomiona przez Karola Schröttera i Franciszka Männhardta w 1837 roku.

W 1833 roku Franciszek Augustin otworzył niewielką manufakturę papieru, co związane było z działającym wtedy młynem papierniczym w Żywcu. Fabryka ta jednak przez postęp techniczny popadła w kłopoty finansowe i została sprzedana w 1842 roku Karolowi Schrötterowi z Zabłocia. Produkcja sukna została przeniesiona do Żywca, a w Zabłociu uruchomiono wytwarzanie papieru.

Na terenie Pawlus, gdzie działała gorzelnia od XVIII wieku, Albrecht Fryderyk Habsburg w 1856 roku otworzył Arcyksiążęcy Browar w Żywcu. Właśnie Pawlus został administracyjnie podzielony pomiędzy Zabłocie a Wieprz.

W Zabłociu znajdowała się parafia rzymskokatolicka w Żywcu, lecz istniała również kaplica św. Floriana, wybudowana w XIX wieku. W 1868 roku mieszkańcy Zabłocia zwrócili się o przydzielenie im osobnego ołtarza w filialnym kościele św. Krzyża, co zostało im przyznane, a ich ołtarz nosił imię św. Agnieszki. W latach 1894–1895 odbyła się rozbudowa kaplicy, co wpłynęło na rozwój Stowarzyszenia Św. Floriana, a w 1902 roku przekształciło się ono w Towarzystwo Budowy Kościoła św. Floriana, które rozpoczęło zbiórkę funduszy na budowę własnej świątyni dla Zabłocia.

W sierpniu 1878 roku wieś zyskała połączenie kolejowe z Bielskiem, co wiązało się z wybudowaniem dworca kolejowego. Działania mieszkańców Żywca skutkowały powstaniem stacji noszącej nazwę Żywiec. Nieco później, w 1884 roku, utworzono połączenie do Nowego Sącza oraz Czadcy w ramach Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, co przyczyniło się do integracji lokalnej sieci kolejowej z Węgrami.

W 1892 roku na terenie Zabłocia rozpoczęto projekt budowy szkoły, jednak z powodu obaw o koszty utrzymania, został on tymczasowo wstrzymany. Temat powrócony został w 1897 roku, w wyniku czego szkoła ludowa została otwarta 11 września 1899 roku.

W 1898 roku w miejscowości zainaugurowano działalność Ochotniczej Straży Pożarnej, a w 1902 roku miejscowe władze nabyły dawną posiadłość Hermana Munka, którą przekształcono w siedzibę Urzędu Gminy.

W Zabłociu w 1899 roku powstał punkt kaznodziejski Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Białej, który był częścią Kościoła Ewangelickiego Austriackiej Przedlitawii. Po wojnie, przekształcił się on w część Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego oraz Helweckiego Wyznania w Małopolsce, wchodząc w jego seniorat zachodni.

Różnorodne zakłady przemysłowe zaczynały powstawać, w tym w 1896 roku powołana została Fabryka Parowa Wyrobów Ślusarskich, a w 1899 roku zainstalowano destylarnię wódek Hermana Munka, rozwijającą działalność w 1902 roku. Zakład ten zatrudniał lokalnych mieszkańców, a z czasem zaczęto powstawać młyn, cegielnia, fabryka chemiczna Pauza, tartak oraz przedsiębiorstwa zajmujące się produkcją wód gazowanych.

Wraz z rozwojem przemysłu miejscowość zaczęła przyciągać nowych mieszkańców, którzy osiedlali się za pracą. Miejscowość stała się przemysłowym przedmieściem Żywca, gdzie mieszkańcy korzystali z kolei do dojazdu do zakładów w Bielsku. Poza tym na terenie wsi przetrwała rolnicza tradycja, z drobnymi gospodarstwami zajmującymi się uprawą oraz hodowlą zwierząt. Zabudowa miała charakter tzw. „placów”, gdzie grupowały się domy, tworząc wspólnotę wokół gruntów kmiecych. Nazwy placów, tworzone od nazwisk najstarszych osadników, rozciągały się na obszarze Zabłocia. Wzdłuż rzeki Leśnianka i w kierunku Żywca pojawiły się miejsca takie jak Pawlusów, Sanetrów, Stokłosów, a także Stawarzów, Herzyków, Biernatów, Bielów, Kłusaków oraz Gowinów, obok obiektów przemysłowych oraz magazynowych.

Pomiędzy zabudową domów prywatnych, przemysłowe obiekty były zlokalizowane chaotycznie, prowadząc do wąskich dróg. Po przecięciu miejscowości linią kolejową, które wprowadziły wiadukty oraz strzeżone przejazdy, tylko ul. Główna została uporządkowana – to na niej zlokalizowane były kamienice właścicieli zakładów i handlowców.

W pobliżu dworca kolejowego znajdowała się restauracja i hotel „Munk”, a w sąsiedztwie mostu, sklep Tugenthata z artykułami kolonialnymi, w którym można było także nabyć artykuły papiernicze w sklepie sióstr Kohn, z przyległymi apteką Szczepańskiego, kwiaciarniami Sanetry, Anfrichta oraz Hechcera. Działały różnorodne organizacje takie jak Kółko Rolnicze, które szerzyło oświatę wśród rolników i prowadziło sklep spółdzielczy. Odbywały się liczne wydarzenia kulturalne w ramach lokalnych stowarzyszeń.

W 1912 roku został zaplanowany projekt budowy kolejki parowej, łączącej dworzec z Żywcem, a wstępne prace związane z jej realizacją rozpoczęto, lecz w obliczu wybuchu I wojny światowej projekt ten ostatecznie zarzucono.

I wojna światowa

W sierpniu 1914 roku z Żywca i jego okolic wyruszyła pierwsza kompania strzelecka, w której zaciągnęli się również mieszkańcy Zabłocia. Powstała kolejna kompania, na czele której stał mieszkaniec Tadeusz Jänich.

Początek wojny przyniósł powstanie Powiatowego Komitetu Narodowego, w który włączyli się mieszkańcy Zabłocia. W miarę nasilania się boji budynek szkoły w lokalnej społeczności był wykorzystywany jako szpital wojskowy oraz kwatery dla armii. Mieszkańcy zmagali się z głodem w wyniku rekwirowania zboża.

Po kapitulacji armii austriackiej, ludność zabłocka zaczęła ściągać symbole państwowe, aby udekorować miejscowość polskimi flagami.

Dwudziestolecie międzywojenne

Po wojnie w Zabłociu powstał oddział Wojska Polskiego w celu ochrony granic, a funkcjonariusze nadzorowali granicę od Korbielowa do Wisły.

W 1919 roku odbyły się wybory do Rady Gminy, stanowiskach mieli przedstawicieli wielu partii, w tym Polskiej Partii Socjalistycznej, Partii Syjonistycznej oraz Zjednoczenia-Ludowo Narodowego.

Z chwilą opuszczenia budynku przez wojsko, w szkołach wznowiono edukację, chociaż dość kurzfristowo, budynek zamknięto ze względu na brak opału. W latach 1922–1932 szkoła była podzielona na męską im. św. Jana Kantego oraz żeńską im. Królowej Jadwigi. W 1932 roku przekształcona została w szkołę koedukacyjną, z nadanym imieniem Ignacego Mościckiego.

Mieszkańcy Zabłocia sprostali nowym warunkom, trudniąc się głównie pracą w przemyśle jak również dojeżdżając do fabryk w Bielsku i Białej Krakowskiej. Wobec tego ich gospodarstwa, pod względem wydajności, były mało efektywne, więc ich właściciele dochodzili do dodatkowego dochodu z przewozu towarów i pozyskiwania żwiru z Soły.

Zgodnie z danymi z 1921 roku, w Zabłociu znajdowały się liczne zakłady przemysłowe, w tym Żywiecka Fabryka Papieru oraz Fabryka Likierów, Wódek i Rumu, której właścicielem był Bernard Fränkler. W sumie firmy te zatrudniały ponad tysiąc pracowników. W Pawlusiu istniał browar, gdzie wczesnym latem lat 30. XX wieku pracowało około 300 osób.

Wyniki Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wskazują, że Zabłocie miało 3654 mieszkańców, w tym 2973 katolików rzymskich i 624 żydów. W 1931 liczba mieszkańców urosła do 4975, w tym 3949 katolików oraz 958 żydów. Teren Zabłocia liczył 609 ha, a na jego obszarze istniało wówczas 15 zakładów przemysłowych, 82 sklepy i 30 pracowni rzemieślniczych.

W 1923 roku przy drodze do Bielska powstała Fabryka Dywanów Orientalnych „Persja”, która zatrudniała około 100 osób, głównie kobiety, produkując dywany oraz poduszki dekoracyjne.

Dynamiczny rozwój społeczności Zabłocia wiązał się też z działalnością klubu sportowego, a także z prywatnymi kortami tenisowymi przy fabryce papieru oraz orkiestrami dętą, które organizowano dla pracowników.

W 1922 roku powstało szereg organizacji, które zajmowały się lokalną działalnością, w tym Kółko Rolnicze i Ochotnicza Straż Pożarna, a także różne organizacje kobiece oraz związki zawodowe.

W 1934 roku Zabłocie stało się gminą jednowioskową, a utworzone nowe gminy zbiorowe zbliżyły go do innych miejscowości, jak Sporysz i Isep.

W 1935 roku rozpoczęto budowę kościoła św. Floriana, z kolei osobna parafia św. Floriana w Zabłociu powstała w 1948 roku, co było ukoronowaniem lokalnych tradycji religijnych.

W 1938 roku, z inicjatywy pracowników Żywieckiej Fabryki Papieru powstał klub sportowy „Czarni”.

II wojna światowa

W dniu 3 września 1939 roku Zabłocie zostało zajęte przez wojska III Rzeszy, które przejęły wszystkie lokalne zakłady przemysłowe oraz rzemieślnicze, wyrzucając ich właścicieli. W wyniku tego zlikwidowano polskie szkoły oraz stowarzyszenia, co doprowadziło do prześladowania Żydów oraz ich laternalnej eksterminacji.

25 października 1939 roku Niemcy przyłączyli Zabłocie do miasta, a po wyzwoleniu przywrócono konstelację sprzed wojny. W wyniku działań okupacyjnych w 1940 roku zainaugurowano masowe wysiedlenia ludności oraz przymusową pracę w Rzeszy i Protektoracie Czech.

Sytuacja w Zabłociu była trudna – dostęp do żywności był mocno utrudniony, wszyscy byli intensyfikowani do niewolniczej pracy, a więzienia działały bez wyroków sądowych. Mieszkańców dotknęły okrutne publiczne egzekucje.

Podczas okupacji w 1944 roku Julia Gowin założyła Przedszkole Gminne, które z zachowaniem lokalnej tradycji mieściło się w drewnianym budynku przy współczesnej ul. Objazdowej.

W marcu 1945 roku nadciągający front wymusił ewakuację ludności, która korzystała z piwnic, strychów i stajni. Mieszkańcy żyli w kiepskich warunkach, nie mając dostępu do żywności i podstawowych środków do życia. W Zabłociu trwały ostrzały, a zmarli za pocisków byli grzebani na prowizorycznym cmentarzu przed kościołem św. Floriana. W marcu 1945 roku doszło do brutalnych egzekucji mieszkańców.

Na początku kwietnia 1945 roku Niemcy wycofali swoją armię, kradnąc i dewastując cały majątek w Zabłociu, co przyczyniło się do niewielkiego zniszczenia infrastruktury i budynków.

Lata powojenne

Po wycofaniu się wojsk hitlerowskich, społeczeństwo stanęło w obliczu wielkich zniszczeń, a komunikacja szynowa i drogowa była zamknięta. Wymuszało to korzystanie z innego sposobu podróżowania, pieszo lub furmankami. Władze podjęły decyzję o przywróceniu poprzedniego podziału administracyjnego, co wiązało się z wykreśleniem wsi z Żywca, oraz jednak reaktywacją gminy Zabłocie pod wojskowym nadzorem.

Na terenie gminy przebiegały prace nawozowe, wówczas zakłady zostały poddane działalności wojskowej Armii Czerwonej, prowadząc działalność na swój użytek. Polską administrację zainaugurowano 28 czerwca 1945 roku, co pozwoliło na wznowienie produkcji oraz rewitalizację systemu gospodarczego.

Nastąpiła nacechowana nacjonalizacją polityka. Na zakładach takich jak Garbarnia „Siła” oraz Zakład Futrzarski, które weszły w skład Polskich Zakładów Futrzarskich z Krakowa, zorganizowano nową działalność. Odbudowane zostały zniszczone budynki fabryki papieru, która dodatkowo zatrudniła 502 pracowników w 1945 roku, z kolei zakład został upaństwowiony w czerwcu 1947 roku. W tym czasie powołano do życia spółdzielnie zajmujące się handlem artykułami przemysłowymi i dobrami pierwszej potrzeby.

Pierwszą utworzoną spółdzielnią była „Zespół”, otwarta we wrześniu 1945 roku. W tym samym czas otrzymała zezwolenie na działalność stołówka dla pracowników kolei. Główną spółdzielnią stała się Powszechna Spółdzielnia Spożywców „Społem”, do której przyłączono wszystkie lokalne spółdzielnie w październiku 1948 roku.

Działalność wznowił Robotniczy Klub Sportowy „Zabłocie” oraz wznowiono kursy pociągów do Bielska we wrześniu 1945 roku. W 1946 roku przywrócono kursy do Suchej. W 1947 stadion działalności buktowego cieszył się regeneracją, a także rozpoczęła się odbudowa dworca.

3 listopada 1948 roku Gminna Rada Narodowa zadecydowała o przyłączeniu wsi do Żywca, co zakończyło działania administracyjne, które trwały do 1949 roku. Ostatecznie 18 stycznia 1950 roku Zabłocie w całości złączyło się z Żywcem oraz gromadami Isep, Kocurów, Sporysz oraz Pawlusie, co zwiększyło obszar Żywca do 3296,70 ha i liczby ludności do 16242 osób. Gmina zbiorowa Zabłocie zmieniła swoje obywatelstwo zarówno administracyjne, jak i gospodarcze. 29 września 1954 roku gmina uległa likwidacji w wyniku reformy, co wiązało się z wprowadzeniem gromad.

7 listopada 1948 roku poświęconą cmentarz parafii św. Floriana w Żywcu.

Zabłocie jako dzielnica Żywca

W związku z przyłączeniem Zabłocia do Żywca w 1950 roku, administracyjnie wprowadzono zmiany nazw ulic, dopasowując je do obszaru miasta. W efekcie, ul. Daszyńskiego zmieniła nazwę na ul. Ludwika Waryńskiego, Kościelna na ul. Marii Konopnickiej, ul. Słowackiego na ul. Joachima Lelewela i inne, stanowiące zintegrowaną część Żywca.

Na bazie przedwojennej przetwórni owoców Furhmanna, w 1951 roku przy ul. Marchlewskiego powstały Żywieckie Zakłady Przetwórcze „Las”, podległe Zjednoczeniu Leśnej Produkcji Niedrzewnej, zajmujące się produkcją dżemów, soków, win oraz syropów owocowych.

W 1953 roku została zakończona działalność Zasadniczej Szkoły Papierniczej, a w jej obiekcie otwarto Szkołę Podstawową nr 4, pełniącą rolę drugiej placówki edukacyjnej w dzielnicy.

W 1955 roku otwierając nowy dworzec PKS, ulokowany przy ul. Marchlewskiego oraz dworca kolejowego należącego do Żywca.

Następnie, w 1961 roku rozpoczęto budowę nowej siedziby dla Fabryki Mebli Stalowych „Wschód” z Zadziela, z uwagi na plan przekształcenia jej w wyniku budowy Jeziora Żywieckiego. Otwarcie miało miejsce w 1964 roku, zmieniając profile działalności na sprzęt medyczny.

W 1965 roku przeniesiono przedszkole publiczne z ul. Objazdowej do budynku byłej Szkoły Podstawowej nr 1 przy ul. Ludwika Waryńskiego, gdzie powstała nowa placówka edukacyjna.

W 1967 roku powstał Zakładowy Dom Kultury Żywieckiej Fabryki Papieru „Solali”, w którym mieściło się kino „Papiernik”, biblioteka, a również sala dla regionalnego zespołu „Gronie”.

W 1968 roku właściwie na terenie Fabryki Sprzętu Szpitalnego powołano tam szkołę zawodową skupiającą się na nauce stolarstwa, ślusarstwa oraz tokarstwa. Przeniesiona do Zespołu Szkół Mechaniczno-Elektrycznych w latach 80. zakończyła działalność po 1989 roku.

W 1968 roku przy ul. Marchlewskiego powstał Spółdzielczy Dom Handlowy „Beskid”, składający się z działu spożywczego i przemysłowego, kształtując reprezentacyjny obiekt handlowy Żywca.

W 1969 roku, po likwidacji Szkoły Podstawowej nr 4, ulokowano 144 Ochotniczy Hufiec Pracy.

W 1971 roku zabłockie ulice połączyły się poprzez pierwszą miejską komunikację z Żywcem w trasie Browar–Świnna.

W 1975 roku Fabryka Papieru „Solali” uruchomiła Zakładowy Ośrodek Wypoczynkowy w pobliżu ul. Tetmajera, z 80 miejscami noclegowymi, biblioteką, basenem oraz terenem sportowym.

Na podstawie przeniesienia siedziby Biblioteki Miejskiej z Starego Zamku w Żywcu, do ul. Marchlewskiego związane było to z różnorodną działalnością instytucjonalną w Zabłociu.

W 1981 roku przystąpiono do modernizacji ul. Objazdowej oraz budowy nowego odcinka, co świadczyło o ciągłym rozwoju infrastruktury miejskiej.

W dniu 30 czerwca 1990 roku uroczyście oddano do użytku nową remizę Zawodowej Straży Pożarnej przy ul. Objazdowej oraz otworzono hurtownię materiałów budowlanych w tym samym roku.

W 1991 roku mieszkańcy doświadczyli zmian nazw ulic i osiedli: ul. Marchlewskiego stała się Dworcową, ul. Waryńskiego nadano imię ks. prałata Stanisława Słonki, Osiedle PKWN przekształciło się w Osiedle Zgoda oraz ul. Hanki Sawickiej stała się ulicą Fabryczną.

Rok później, 1991, na Leśniance otwarto przedsiębiorstwo produkcyjne „ALPLA”, będące austriacką filią łączącą region z rynkiem europejskim.

W grudniu 1991 roku zamieszkała nowa dzielnica dla pracowników Browaru w rejonie ul. Harenda.

1 kwietnia 1992 roku otwarto posterunek Urzędu Celnego przy ul. Fabrycznej, a na przestrzeni 1992 roku oddano do użytku ostatnią zmianę ul. Objazdowej, co uczyniło ją bardziej dostępną i komunikatywna.

W 1993 roku przedszkole przy Zakładach Piwowarskich zmieniło status i zyskało Zintegrowanym Węzłem Przesiadkowym na Osiedlu Browar-Kolonia.

W propozycjach lokalnych władz w 1994 roku zainicjowano działania związane z Praktyką Grupową Lekarzy Rodzinnych przy ul. Dworcowej 23, która zyskała uznanie.

31 października 2005 roku odbył się ceremonialny otwarcie cmentarza komunalnego przy ul. Stolarskiej.

9 września 2006 roku w dawnych piwnicach browaru zorganizowano Muzeum Browaru Żywiec, odtwarzające tradycje piwowarskie regionu na powierzchni 1650 m².

W lutym 2016 roku oddano trafione połączenie poprzez nowy dworzec autobusowy, oraz wykorzystano teren z placówki istniejącej od 1955 roku, przekształcając go w nowoczesne rozwiązania dla pasażerów.

Na koniec, w 2016 roku wyremontowano drogi, co dało możliwość rozwoju turystyki i aktywności fizycznej poprzez wytyczenie ścieżek pieszo-rowerowych oraz wybudowanie kładki na Sole.

23 września 2023 roku za otwarto Żłobek Miejski nr 2, bogacąc tym samym ofertę edukacyjną regionu.

1 stycznia 2024 roku odbędzie ceremonialne otwarcie kładki, z budowy której rozpoczęto 21 sierpnia 2023 roku, a której trasa będzie łączyć Zabłocie ze Sporyszem, wzbogacając infrastrukturę i spójność terenu.

Żydzi w Zabłociu

Historia

Na podstawie dekretu królowej Konstancji Habsburg z 1629 roku, Żydzi zostali pozbawieni prawa do osiedlania się w Żywcu. W odpowiedzi na te restrykcje, wielu z nich osiedliło się w okolicznych gminach, takich jak Sporysz i Isep, a zwłaszcza w Zabłociu, gdzie według statystyk z 1921 roku mieszkało 624 Żydów.

W 1864 roku została powołana Gmina Wyznaniowa Żydowska, która obejmowała Żydów z całego powiatu żywieckiego, obejmując wiele miejscowości, w tym Bierną, Bystra, i Kocierz ad Moszczanicę. Społeczności w takich miejscach jak Zabłocie, Sporysz i Milówka miały znaczne skupienie ludności żydowskiej, podczas gdy inne miejscowości miały jedynie niewielkie grupy wyznawców judaizmu.

W 1891 roku została utworzona nowa Gmina Wyznaniowa w Milówce, która przejęła część kompetencji z Gminy w Zabłociu. Pomimo nieposiadania własnego rabina, gmina w Milówce była zarządzana przez rabinów z Zabłocia, w tym przez rabina Aron Schauzera. Liczba Żydów w Zabłociu w 1900 roku wzrosła do 1778, z czego 194 mieszkało w Suchej. Około 1914 liczba ta przekroczyła 2000

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Zabłociu była jedną z najlepiej zorganizowanych wspólnot tego typu w Galicji Zachodniej. Do 1872 r. rabinem był Joel Szarf, a następnie Zybliger Icchak Ha-Kochen, Michael Kohn, a ostatnim rabinem był Nachman Hirsz Bau. Każde cztery lata wybierano także radę wyznaniową, która sprawowała opiekę nad sprawami religijnymi, edukacyjnymi i finansowymi gminy.

Pieniądze na funkcjonowanie gminy pochodziły z obowiązkowych składek wiernych oraz zarobków uzyskiwanych z rzeźni rytualnej i opłat cmentarnych. Rabin Nachman Hirsz Bau był także odpowiedzialny za nauczanie religii w Gimnazjum im. Mikołaja Kopernika w Żywcu.

Gmina nie ograniczała się jedynie do spraw wyznaniowych, a także prowadziła działalność edukacyjną i społeczną. Centrum życia żydowskiego znajdowało się na granicy Żywca, w rejonie pomiędzy ulicą Główną i Wesołą a torami kolejowymi. W XIX wieku wybudowano tam Synagogę Tempel, która architektonicznie przypominała Synagogę Tempel w Krakowie. W 1874 otwarto także prywatną szkołę wyznaniową, która początkowo kształciła w języku niemieckim, a po odzyskaniu niepodległości przez Polskę przeszła na nauczanie w języku polskim.

W 1929 roku powstał żydowski Dom Ludowy, gdzie mieściła się sala widowiskowa na 500 osób oraz biblioteka z czytelnią. Miejsce to stało się centrum aktywności kulturalnej, organizując uroczystości, wykłady i przedstawienia. Działalność przedszkola również rozpoczęła się w tym budynku. Środki na te inicjatywy pochodziły z składek członków gminy.

Do 1925 roku istniało pięć żydowskich domów modlitwy w Zabłociu, w tym chasydzki sztybel. Blisko synagogi znajdowała się również rzeźnia rytualna, która prowadziła działalność w okresie międzywojennym. Przedstawiciele żydowskiej biedoty, w tym właściciele jatki, odpowiadający za działalność gospodarczą, towarzyszyli lokalnej społeczności.

W tym czasie Żydzi zajmowali się głównie handlem oraz rzemiosłem, a także prowadzili różnorodne zakłady przemysłowe, takie jak Fabryka Artykułów Drogeryjnych i Smarów Seweryna Patzaua, Fabryka Chemiczna „Zabłocie”, a także inne. Przedsiębiorstwa często miały wspólników wśród Polaków, Niemców oraz Czechów.

Znana była również restauracja Huga i Maxa Bergerów „Pod Góralem”, a także wiele innych zakładów, takich jak piekarnie, drukarnie i sklepy. Pozycja gospodarcza Żydów w Zabłociu była stabilna, jednak relacje między Żydami a lokalną społecznością były często napięte.

Ruchy judaizmu ortodoksyjnego zdominowały społeczność do lat 20. XX wieku, gdy zaczęły zyskiwać na znaczeniu trendy syjonistyczne, które cieszyły się poparciem większości młodzieży. Organizacja syjonistyczna „Akiba” stała się najwięcej prężną w okolicy, przyciągając członków społeczności do swoich działań.

Po włączeniu Zabłocia do Żywca, społeczność żydowska była prześladowana przez reżim niemiecki. Większość Żydów została deportowana do gett i obozów zagłady. W 1943 roku synagoga została zniszczona przez Niemców.

Po wojnie, nieliczne rodziny żydowskie, które wróciły do Zabłocia, nie mogły wznowić działalności gminy z powodu zmieniającego się ustawodawstwa i nowego reżimu. Obiekty należące do Żydów zostały zajęte przez nowych lokatorów. W 1946 roku w całym powiecie żywieckim pozostało jedynie 26 wyznawców judaizmu. Współcześnie obszar Żywca jest administracyjnie objęty przez Gminę Wyznaniową Żydowską w Bielsku-Białej, która dba o żydowski cmentarz w Zabłociu.

Żydowski Dom Ludowy

7 października 1927 roku odbyło się zebranie zarządu gminy wyznaniowej dotyczące budowy Żydowskiego Domu Ludowego. Dwa lata później obiekt już został otwarty, stając się centrum życia kulturalnego społeczności żydowskiej. W 1929 powołano również Towarzystwo Żydowskiego Domu Ludowego, które miało na celu jego utrzymanie. Na czele towarzystwa stanął lekarz S. Taflowicz, wiceprezesem został adwokat W. Konne, a sekretarzem R. Nehmer, prawnik z Sporysza.

W Domu Ludowym mieściło się audytorium na 500 osób, biblioteka, czytelnia oraz sala, w której odbywały się zebrania stowarzyszeń. Organizowano tam różne wydarzenia kulturalne, w tym wykłady i przedstawienia teatralne, a także obchody rocznic, jak dziesięciolecie „Akiby”. W latach 30. XX wieku dodano salę z projektorem do wyświetlania filmów.

Żydowska Szkoła Powszechna w Zabłociu

W 1857 roku uruchomiono żydowską szkołę powszechną w budynku obok synagogi, która funkcjonowała jako Prywatna Szkoła przy Gminie Wyznaniowej. W 1900 kierował nią Emil Schutz, a zatrudniano także czterech innych nauczycieli, w tym nauczyciela religii. Szkoła była trzyklasowa i prowadziła zajęcia w języku niemieckim, później natomiast w języku polskim.

W 1926 roku wprowadzono program nauczania, a liczba uczniów w 1926 roku wynosiła 60, w tym 50 wyznania mojżeszowego. W ciągu lat nauczanie podlegało wielu zmianom, w tym w 1933 szkoła uzyskała status ogólnokształcącej i wówczas liczba uczniów wyniosła 135.

W 1934 roku szkoła przeszła reorganizację, a w kolejnych latach utrzymywała stabilny poziom edukacyjny. Uczniowie mogli korzystać z biblioteki oraz sali gimnastycznej, a po ukończeniu nauki w szkole powszechnej często kontynuowali naukę w Zespole Szkół Budowlano-Drzewnych.

Cheder

Dla dzieci z rodzin ultraortodoksyjnych, które nie chciały wysyłać swoich potomków do gminnej szkoły, został utworzony cheder. Nauczyciele z chederu byli tymi samymi pedagogami co w szkole powszechnej, a program nauczania skoncentrowany był na języku hebrajskim oraz religii.

Stowarzyszenia i organizacje żydowskie

Partie i stowarzyszenia polityczne

Na obszarze gminy Zabłocie działały różne partie polityczne. Najstarszą z nich była ultraortodoksyjna partia Agudat Israel, mająca swoją siedzibę w Krakowie, która jednak z czasem straciła popularność. Umiarkowana Mizrachi propagowała zachowanie żydowskiej tożsamości, a także wprowadzała język hebrajski.

Na scenie politycznej pojawiła się także Żydowska Partia Socjaldemokratyczna, która nigdy nie miała więcej niż 30 członków. W 1922 roku ugrupowania żydowskie połączyły siły, tworząc „Związek Narodowo-Żydowski”. W kolejnych wyborach w 1928 oraz 1930 uzyskiwali podobne rezultaty.

Stowarzyszenia rzemieślnicze, kupieckie i przemysłowe

W Zabłociu działało Stowarzyszenie Żydowskich Kupców Powiatu Żywieckiego, które powstało, aby wspierać interesy lokalnego handlu. Prowadziło ono również Żydowski Bank Kooperacyjny oraz organizowało pomoc finansową dla członków wspólnoty. W 1920 roku zostało utworzone Zjednoczenie Kupców i Handlarzy „UNITAS”, a w 1922 Stowarzyszenie Rękodzielnictwa Żydowskiego „Szamel Umonim”, które miało na celu edukację rzemieślników.

Stowarzyszenia kobiece

W 1927 roku powstało Izraelskie Stowarzyszenie Pań i Panien „Chnusas Kalu”, które zajmowało się samokształceniem kobiet żydowskich. Rok później zainaugurowano działalność Stowarzyszenia Kobiet „WISO”, które wspierało kobiety oraz organizowało pomoc dla ofiar przemocy wobec Żydów.

Stowarzyszenia charytatywne

W Zabłociu istniały organizacje dobroczynne, takie jak Stowarzyszenie Dobroczynne Kobiet Żydowskich, które rozpoczęło działalność w 1897 roku. Działał także Żydowski Związek Dobroczynny, pomagający potrzebującym oraz udzielający pożyczek bez oprocentowania. Zajmowali się również transportem i organizacją pracy dla bezrobotnych Żydów.

Chewra Kadisza

Chewra Kadisza była organizacją odpowiedzialną za opiekę nad często nieużywanymi grobami oraz organizację pogrzebów. Jej członkowie pomagali umierającym i przeprowadzali kremacje zgodnie z żydowskimi zwyczajami.

Zabytki

Na terenie dzielnicy Zabłocie znajdują się cenne zabytki, które zostały ujęte w rejestrze Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Katowicach. Wśród nich wyróżnia się kamienica przy ul. Dworcowej 49 oraz cmentarz żydowski przy ul. Stolarskiej.

Oprócz obiektów ujawnionych w rejestrze, w wojewódzkiej ewidencji zabytków można znaleźć także wiele innych interesujących miejsc, które objęte są ochroną konserwatorską. Szczególną uwagę należy zwrócić na kościół św. Floriana, znany nie tylko z pięknej architektury, ale także z figury Marii usytuowanej w jego sąsiedztwie.

Inne godne uwagi obiekty to dworzec kolejowy oraz gmach przychodni kolejowej, a także wieża ciśnień, która jest interesującym punktem architektonicznym. Warto również odwiedzić budynek kolejowy zlokalizowany obok dworca, a także willę „Wanda” przy ul. Browarnej 78. Ta część dzielnicy słynie z zachowanych zabudowań browaru oraz historycznych budynków papierni.

Wiele zabytków można znaleźć także przy ul. Rzeźniczej, gdzie mieści się zakład Spółdzielni „Jedność”, a w sąsiedztwie zlokalizowana jest siedziba dawnych zakładów „Persja” przy ul. Wesołej. W okolicy można również zobaczyć kaplicę znajdującą się na cmentarzu rzymskokatolickim przy ul. Stolarskiej.

Wśród mniejszych, lecz również interesujących obiektów, można wymienić kapliczkę obok dworca kolejowego oraz figurę Chrystusa Nazareńskiego przy ul. Browarnej. Dodatkowo, na ul. Jasnej znajduje się jedna z kapliczek, a na ul. Wesołej można podziwiać kolumnową kapliczkę na granicy z Pietrzykowicami oraz dwa krzyże, które również zasługują na uwagę.

Wojewódzka ewidencja zabytków obejmuje też piękne budynki mieszkalne i użytkowe, które usytuowane są przy licznych ulicach, takich jak ul. Armii Krajowej, ul. Bielów, ul. Bielskiej, ul. Browarnej, ul. Długiej, ul. Dworcowej, ul. Futrzarskiej, ul. Garbarskiej, ul. Jasnej, ul. Kabaty, ul. Kolejowej, ul. Konopnickiej, ul. Księdza Prałata Stanisława Słonki, ul. Krzywej, ul. Lelewela, ul. Leśnianka, ul. Ludnej, ul. Łącznej, ul. Łęgowej, ul. 1 Maja, ul. Mleczarskiej, ul. Mochnackiego, ul. Nimasów, ul. Piaskowej, ul. Podtorze, ul. Półkole, ul. Przemysłowej, ul. Rolniczej, ul. Rzeźniczej, ul. Sadowej, ul. Słonecznej, ul. Sportowej, ul. Wałowej, ul. Wąskiej, ul. Wesołej, ul. Wyzwolenia, ul. Zabłockiej oraz na Osiedlu Browar-Kolonia.

Turystyka

Szlaki turystyczne

W dzielnicy Zabłocie znajduje się wiele atrakcji turystycznych, w tym dwa niezwykle urokliwe, nizinne szlaki turystyczne:

• Szlak Właścicieli Miasta Żywca – szlak ten prowadzi z dworca kolejowego, przez urokliwy Park Zamkowy, poprzez wzgórze Grojec aż do Browaru,
• Szlak Żywiec – Grojec – Browar – rozpoczyna się na malowniczym Rynku, prowadzi następnie przez Park Zamkowy, a stamtąd kieruje na Grojec, aby dotrzeć do Browaru.

Szlak Zabytków Techniki

Warto zaznaczyć, że Zabłocie znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Wśród obiektów, które możemy tam zobaczyć, znajdują się zarówno Browar, jak i Muzeum Browaru Żywiec, które przyciągają turystów swoją historią i unikalnym charakterem.

Kultura

Jukace

W sercu Zabłocia odbywa się unikalny tradycyjny obrzęd noworoczny zwany jukacy, który sięga swoich korzeni aż XVII wieku. Ceremonia ta, znana również jako jukocy czy dziadów żywieckich, związana jest z legendą o przerażeniu wojsk szwedzkich przez lokalnych górali, którzy w kolorowych strojach strzelali z batów i dzwonili dzwoneczkami.

Aby upamiętnić te historyczne wydarzenia, od wieczora 31 grudnia do popołudnia 1 stycznia zamaskowani mieszkańcy Zabłocia w tradycyjnych kostiumach kolędują w okolicy. Do lat 30. XX wieku byli oni ograniczeni w możliwości przemieszczania się na teren ówczesnego miasta Żywiec. Jukace biorą także udział w Przeglądzie Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody”.

Klub „Papiernik”

W 1967 roku powstał w Zabłociu Zakładowy Dom Kultury Żywieckiej Fabryki Papieru „Solali”, który był ważnym miejscem spotkań lokalnej społeczności. Znajdowało się tam kino „Papiernik”, biblioteka oraz siedziba Zespołu Regionalnego „Gronie”. Niestety, w latach 90. XX wieku zarówno biblioteka, jak i kino zostały zlikwidowane, a zespół przestał istnieć.

Dom Kultury przekształcono później w Klub „Papiernik”, który do tej pory funkcjonuje jako filia Miejskiego Centrum Kultury. Jego siedziba usytuowana jest przy ul. Księdza Prałata Stanisława Słonki 31. W klubie organizowane są różnorodne wydarzenia, w tym zajęcia taneczne i sportowe dla dzieci oraz dorosłych, kursy językowe i artystyczne, a także spotkania grupy folklorystycznej oraz klubu dziecięcego zainteresowanego filatelistyką. Dodatkowo, Klub Senior+ organizuje tu spotkania dla seniorów.

Muzeum Browaru Żywiec

W 2006 roku w regionie powstało Muzeum Browaru Żywiec, które z pasją prezentuje historię zakładu oraz proces produkcji piwa, stanowiąc istotny element lokalnej kultury.

Zespół Pieśni i Tańca „Ziemia Żywiecka”

Reprezentacyjny Zespół Pieśni i Tańca „Ziemia Żywiecka” ma swoje początki w 1971 roku przy Żywieckiej Fabryce Sprzętu Szpitalnego „Famed”. Jego pierwszy występ odbył się w 1973 roku podczas Tygodnia Kultury Beskidzkiej. Zespół, który początkowo nosił nazwę pochodzącą z fabryki, w 1975 zmienił swoją nazwę na „Sędzioły”. W latach 70. i 80. zespół zyskał uznanie, uczestnicząc w wielu festiwalach i zdobywając kolejne nagrody.

Od stycznia 1982 roku zespół został włączony w struktury Miejskiego Centrum Kultury, przyjmując swoją obecną nazwę. W jego repertuarze znajdują się tradycyjne tańce górali żywieckich, a także tańce narodowe, takie jak polonez i mazur. Siedziba zespołu znajduje się w budynku klubu „Papiernik”.

Zespół Pieśni i Tańca „Żywczanie”

Zespół, który powstał w 1997 roku, wcześniej funkcjonował pod nazwą „Mała Ziemia Żywiecka” do 2003 roku. Działa on jako zespół dziecięcy przy Stowarzyszeniu Miłośników Folkloru „Żywiecczyzna”, również w siedzibie klubu „Papiernik”. Jego program obejmuje tradycyjną muzykę, zabawy, tańce oraz przyśpiewki, które prezentują bogate dziedzictwo kulturowe górali żywieckich.

Biblioteka

8 grudnia 2016 roku, po latach przerwy, otwarto ponownie bibliotekę w Zabłociu, która mieści się w budynku klubu „Papiernik”. Biblioteka, która wcześniej funkcjonowała do lat 90. XX wieku, teraz stanowi filię nr 1 Żywieckiej Biblioteki Samorządowej, zyskując nowe życie i stając się ważnym miejscem dla localnej społeczności.

Edukacja

W dzielnicy Zabłocie zlokalizowane są różnorodne placówki edukacyjne, które umożliwiają mieszkańcom dostęp do rozmaitych form kształcenia.

Przedszkola

Wśród przedszkoli wyróżnia się Przedszkole nr 1 przy ul. Kazimierza Tetmajera 77. Pierwsze działania tej instytucji miały miejsce w budynku na ul. Słonki 4, który służył jako stara siedziba Szkoły Podstawowej nr 1. W 2016 roku rozpoczęto budowę nowego obiektu, do którego przedszkole przeniosło się w 2017 roku. Stary budynek został zburzony, a na jego miejscu stworzono zintegrowany węzeł przesiadkowy, otwarty w 2020 roku.

Innym istotnym punktem na mapie edukacyjnej jest Przedszkole nr 10, znajdujące się na Osiedlu Browar-Kolonia 44. Historia tej placówki sięga 1 września 1956 roku, kiedy to zainaugurowała działalność jako przedszkole przyzakładowe Zakładów Piwowarskich. Po zmianach organizacyjnych i przejęciu przez miasto, obecnie przedszkole funkcjonuje jako publiczna instytucja z szerokim zakresem przyjęć. W budynku rozpoczął również działalność Żłobek Miejski nr 2, którego otwarcie miało miejsce 23 września 2023 roku.

Niepubliczne Przedszkole „Aniołkowo” działa na Osiedlu Browar-Kolonia 7a od października 2011 roku, kiedy to miało miejsce rozpoczęcie działalności w przekształconym budynku mieszkalnym. Warto wspomnieć, że do 1993 roku przy ul. Słonki 22 funkcjonowało także przedszkole przyzakładowe Fabryki Papieru „Solali”.

Szkoły podstawowe

Wśród szkół podstawowych istotną rolę odgrywa Szkoła Podstawowa nr 1 im. Wojska Polskiego , usytuowana przy ul. Księdza Prałata Stanisława Słonki 14, która została otwarta 11 września 1899 roku. Od tego czasu instytucja przeszła wiele zmian – początkowo nosiła imię cesarza Franciszka Józefa I, a po rozbudowie budynku w 1913 roku, jej nazwa ewoluowała, przyjmując w 1928 roku imię Jana Kantego. Kwestie związane z II wojną światową wpłynęły na jej funkcjonowanie, jednak od 1964 roku przeprowadzono zespół zmian, którym towarzyszyła zmiana nazwy na „Wojska Polskiego”.

Innym ważnym obiektem jest Szkoła Podstawowa nr 9 przy ul. Dworcowej 26, której historia sięga czasów Zasadniczej Szkoły Papierniczej. Po licznych przekształceniach i reorganizacjach, w 1999 roku przekształcono ją w Gimnazjum nr 1, które uzyskało imię Jana Pawła II i działało aż do 2017 roku, kiedy to do obiektu przeniesiono Szkołę Podstawową nr 9.

Szkoły średnie

Zespół Szkół Budowlano-Drzewnych im. Armii Krajowej przy ul. Szkolnej 2 rozpoczął swoją działalność 1 września 1887 roku jako Krajowa Szkoła Przemysłowa Dla Stolarstwa i Zabawek. Szkoła przeszła wiele metamorfoz – zmieniała nazwę i dostosowywała ofertę edukacyjną do zmieniających się potrzeb uczniów. Od 1947 roku szkoła kształciła w dwóch systemach: dziennym oraz wieczorowym, stając się placówką o szerokim zakresie kształcenia zawodowego.

W Żywcu funkcjonuje również Niepubliczna Szkoła dla Dorosłych przy ul. Dworcowej 26, która znajduje się w tym samym budynku co Szkoła Podstawowa nr 9. W ramach tej placówki dostępne są kursy liceum ogólnokształcącego oraz szkoły policealnej, co stanowi atrakcyjną propozycję dla osób dążących do podniesienia swoich kwalifikacji zawodowych.

Przemysł

W Zabłociu przemysł rozpoczął swoją działalność w XIX wieku, kiedy to w tym czasie powstały pierwsze zakłady zajmujące się produkcją w branży lekkiej. Jednym z najstarszych zakładów była „Fabryka Mydła i Świec” Szymona Munka, uruchomiona w 1819 roku. W 1837 roku w miejscowości rozpoczęła działalność fabryka sukna, która z czasem została przeniesiona do Żywca. W miejscu po fabryce sukna działalność podjęła manufaktura papiernicza z Żywca, która przekształciła się później w Fabrykę Papieru „Solali”.

W 1856 roku zarejestrowano Arcyksiążęcy Browar w Żywcu, który rozpoczął produkcję rok później. Z czasem powstawały kolejne zakłady, głównie założone przez osoby pochodzenia żydowskiego. W 1931 roku w Zabłociu już 15 dużych fabryk prowadziło działalność, w tym Fabryka Wyrobów Ślusarskich Rübnera, Małopolski Przemysł Futrzany braci Balitzer, czy wiele innych.

Jednym z najbardziej prominentnych zakładów, była Fabryka Skór i Pasów „Siła” Straussa i Grossa, która powstała w 1921 roku. Trudności finansowe oraz nieustanne konflikty z robotnikami były jednak powszechnym zjawiskiem, co doprowadziło do serii strajków zorganizowanych przez Polską Partię Socjalistyczną. W 1932 roku miała miejsce brutalna interwencja policji, która stłumiła protest robotników, co skutkowało tragicznymi konsekwencjami.

W latach 1929–1933 na ul. Objazdowej uruchomiono Fabrykę Pieców Kaflowych „Zdun”, a po II wojnie światowej wszystkie lokalne zakłady zostały upaństwowione. Po wojnie fabryki były lokalizowane w zachodniej części miasta, co doprowadziło do rozwoju strefy przemysłowej. W 1945 roku wznowiono działalność garbarni, a przedsiębiorstwo stało się częścią Krakowskich Zakładów Garbarskich.

W latach późniejszych, Garbarnie oraz Fabryki, takie jak „Ponar”, które powstały na bazie dawnej fabryki maszyn braci Wróblów, zaczęły rozwijać swoją działalność. Wzrost produkcji zauważono także w zakładach „Persja”, specjalizujących się w produkcji dywanów. W 1950 roku, zakłady kaflarskie weszły w skład Spółdzielni Pracy Kaflarzy i Zdunów.

Browar w Żywcu

Osobny artykuł: Browar w Żywcu. W Zabłociu przy ul. Browarnej znajduje się browar, założony w 1856 przez arcyksięcia Albrechta Fryderyka Habsburga. Kluczowym czynnikiem dla budowy zakładu była łatwa accessibility do czystej górskiej wody, wypływającej ze zboczy Skrzycznego. Już dwanaście lat po otwarciu browar stał się liderem wśród 260 browarów Galicji, a w końcu XIX wieku piwa żywieckie, jak Cesarskie i Eksportowe, były dobrze znane.

Przez lata, Żywiec zdobywał uznanie na międzynarodowych festiwalach piwnych, a jakość jego piw była wielokrotnie nagradzana w takich miastach jak Kolonia, Paryż czy Bruksela. W 2006 roku z kolei marka Żywiec posiadała aż 58% udziału w polskim rynku piwnym.

Handel

W Zabłociu większość sklepów oraz lokali usługowych zlokalizowanych jest przy ulicy Dworcowej, która odgrywała kluczową rolę jako główny ciąg komunikacyjny tego obszaru.

W 1968 roku przy ul. Marchlewskiego powstał Spółdzielczy Dom Handlowy „Beskid”, utworzony przez Wojewódzką Spółdzielnię Spożywców „Społem”. Przez wiele lat pozostaje on wynajmowany na działalność handlową w rękach prywatnych.

Kolejny istotny obiekt handlowy, zlokalizowany przy ul. Dworcowej 42, był pierwotnie prowadzony przez sieć „Savia”, która powstała w 1991 roku. W listopadzie 1995 roku sieć została przejęta przez Grupę Tesco, jednak placówki dalej funkcjonowały pod swoją starą nazwą aż do 1 września 2011 roku, gdy przeszły na szyld „Tesco Supermarket”. Po zakończeniu działalności Tesco w Polsce, w 2021 roku obiekt przy ul. Dworcowej 42 został przekształcony na supermarket „Netto”.

Budynek dworca autobusowego, zbudowany na miejscu starej płyty dworca PKS, łączy się z supermarketem sieci „Biedronka” oraz mniejszymi lokalami handlowymi i usługowymi. Dodatkowo, przy ulicy Wesołej znajduje się centrum handlowe „Wesoła 71”, gdzie mieści się kolejny supermarket „Biedronka”, centrum ogrodnicze i różne punkty handlowe. Ponadto, 25 października 2014 roku, przy ul. Wesołej 92 otwarto dużą powierzchnię sklepu budowlano-ogrodniczego Merkury Market.

Religia

Katolicyzm

W Zabłociu, przy ulicy Browarnej, znajduje się kościół parafialny poświęcony św. Florianowi, który stanowi jedyny rzymskokatolicki kościół w tej dzielnicy. Od momentu swego powstania, Zabłocie było częścią parafii Narodzenia Najświętszej Marii Panny w Żywcu.

W roku 1868 dla lokalnej społeczności stworzono osobny ołtarz św. Agnieszki w Kościele św. Krzyża. Dopiero 27 maja 1935 roku rozpoczęto budowę kościoła w Zabłociu, a 29 czerwca 1948 roku ustanowiona została tutaj samodzielna parafia. Zakończenie budowy świątyni miało miejsce w 1953 roku.

Protestantyzm

W tej dzielnicy swą siedzibę ma Kościół Zielonoświątkowy „Kościół w Drodze”, który dysponuje własną kaplicą, znajdującą się przy ulicy Wesołej 1, a także Kościół Ewangelicznych Chrześcijan przy ul. Półkole 2.

W latach 1899 do okresu II wojny światowej w Zabłociu istniał punkt kaznodziejski Kościoła Ewangelickiego Austriackiej Przedlitawii, który po wojnie przeszedł na struktury Kościoła Ewangelickiego Augsburskiego oraz Helweckiego Wyznania w Małopolsce, będący częścią parafii ewangelickiej w Białej. Podczas II wojny światowej, nabożeństwa prowadzone były w pomieszczeniach kasyna Fabryki Papieru „Solali” przez proboszcza parafii w Bielsku lub kapelana wojskowego narodowości niemieckiej.

Obecnie Żywiec jako część struktur Kościoła Ewangelickiego w RP podlega administracji Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Białej.

Komunikacja

Transport drogowy

Bez wątpienia, główne drogi komunikacyjne Zabłocia odgrywają kluczową rolę w jego dostępności i mobilności. Najważniejsze z nich to:

• S1, która prowadzi z Bielska-Białej przez Żywiec w kierunku Zwardonia, a jednocześnie zapewnia połączenie ze słowacką drogą krajową 12,
• Droga wojewódzka nr 945, łącząca Zabłocie z Korbielowem i drogą krajową 78 po stronie słowackiej.

Długi odcinek drogi wojewódzkiej nr 945 w granicach dzielnicy biegnie ulicą Wesołą, a jej fragment od skrzyżowania z Aleją Armii Krajowej do ul. Dworcowej posiada status drogi wojewódzkiej, która następnie przechodzi w ulicę Kościuszki. Dodatkowo, ulica Leśnianka, przebiegająca od Alei Armii Krajowej w kierunku wsi Leśna, przyjęła status drogi powiatowej.

W pobliżu Osiedla Zgoda umiejscowiony jest węzeł drogowy WB Żywiec-Browar, który stanowi część drogi ekspresowej S1.

Kolej

Linie kolejowe to kolejny ważny element infrastruktury transportowej Zabłocia. Obecność linii kolejowej nr 139 Katowice – Skalite Serafinov oraz nr 97 Skawina – Żywiec, która została uruchomiona w 1884 roku jako część Galicyjskiej Kolei Transwersalnej, stanowi istotne połączenie komunikacyjne.

W centralnym punkcie miasta, przy ul. Dworcowej, znajduje się stacja kolejowa Żywiec, która jest głównym dworcem kolejowym. Historia tego miejsca sięga roku 1878, kiedy to oddano do użytku pierwszy budynek dworca kolejowego. W momencie uruchomienia połączenia kolejowego na trasie Bielsko – Żywiec infrastruktura ta zaczęła odgrywać znaczącą rolę.

W 1884 roku stacja uzyskała kolejne połączenie z Suchą, co umożliwiło pośredni transport do Krakowa oraz do Zwardonia, a także przez Słowację do Wiednia. Pierwotny dworzec był długim, jednopiętrowym obiektem, a jego styl architektoniczny był zgodny z ówczesnymi trendami w monarchii austro-węgierskiej. Przed I wojną światową, budynek ten przechodził transformację pod kierownictwem żywieckiego architekta Roberta Fussgangera, zyskując charakterystyczne cechy stylu podhalańskiego. Niestety, w 1945 roku obiekt został zniszczony przez wycofujących się Niemców, a po wojnie zrekonstruowano go zgodnie z pierwotnym planem, jednak bez odbudowy zadaszenia peronu.

Obecnie dworzec dysponuje trzema peronami. Został on połączony zarówno przez przejście nadziemne z Aleją Armii Krajowej, jak i przez podziemne z dworcem autobusowym. Dodatkowo, w północnej części dzielnicy, przy ul. Wesołej, znajduje się przystanek kolejowy Pietrzykowice Żywieckie, z którego kursują pociągi do Katowic oraz Żyliny.

Komunikacja autobusowa

Komunikacja miejska w Zabłociu jest zróżnicowana i obsługiwana przez wszystkie linie komunikacyjne MZK Żywiec. W obrębie dzielnicy znajduje się 29 przystanków, w tym pięć pętli autobusowych. Największa liczba linii koncentruje się wokół „Pętli MZK” przy ul. Dworcowej.

Blisko dworca kolejowego położony jest także dworzec autobusowy, a w jego sąsiedztwie znajduje się szereg placówek handlowych oraz punktów usługowych, co czyni tę lokalizację wygodną dla mieszkańców oraz podróżnych.

Osiedla

W Żywcu można znaleźć wiele ciekawych osiedli, które oferują różnorodne możliwości mieszkalne. Oto niektóre z nich:

• Osiedle Browar-Kolonia,
• Osiedle Kochanowskiego,
• Osiedle Kabaty,
• Osiedle Zgoda.

---

Oceń: Zabłocie (Żywiec)

---