Stefan Halski


Stefan Tadeusz Halski, urodzony 19 listopada 1893 roku w Żywcu, był polskim kapitanem administracji, związanym z piechotą Wojska Polskiego. Niestety, jego życie zakończyło się w tragicznych okolicznościach, gdyż stał się ofiarą zbrodni katyńskiej, która miała miejsce wiosną 1940 roku w Charkowie.

Halski to postać, która symbolizuje nie tylko tragizm historii Polski, ale również poświęcenie i determinację żołnierzy, którzy oddali swoje życie w obronie ojczyzny.

Życiorys

Stefan Halski przyszedł na świat w rodzinie Zygmunta i Michaliny z Bośniackich, w regionie Żywiecczyzna. Był bliskim krewnym, jako że miał dwóch braci: identycznego bliźniaka Eugeniusza (1893–1940) oraz Zdzisława Tadeusza (1897–1975), który był kawalerem Orderu Virtuti Militari. W Nowym Sączu spędził znaczną część swojego życia, gdzie ukończył Gimnazjum nr 2. Po zakończeniu edukacji, uzyskał maturę w Seminarium Nauczycielskim w Starym Sączu w 1912 roku. W tym okresie aktywnie działał w Związku Strzeleckim.

Gdy nastała I wojna światowa, Halski został powołany do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Wraz z braćmi, Eugeniuszem i Zdzisławem, walczył w ramach 32. pułku piechoty OK. W dniu 1 maja 1915 roku otrzymał awans na stopień chorążego rezerwy. Niestety, w sierpniu 1916 roku został wzięty do niewoli przez Rosjan, w której przebywał aż do września 1918 roku. Po jego odzyskaniu wzięli czynny udział w Polskiej Organizacji Wojskowej, przyczyniając się do formowania polskich sił zbrojnych na terenie Spiszu i Orawy.

W wyniku odzyskania przez Polskę niepodległości, Halski został przyjęty do Wojska Polskiego dekretem z 3 kwietnia 1919 roku, co wiązało się z akceptacją posiadanego stopnia chorążego. Otrzymał przydział do 20. pułku piechoty z dniem 1 listopada 1918 roku. Służył również w 1. i 2. pułku strzelców podhalańskich, a w późniejszym czasie znalazł się w sztabie 1. Brygady Górskiej. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej na stanowisku adiutanta batalionu 2. pułku strzelców podhalańskich. W 1919 roku awansował na stopień podporucznika.

W latach 1921–1926 sprawował obowiązki w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Jasło, której siedziba znajdowała się w Sanoku, oraz w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu, zachowując status oficera nadetatowego w 2. pułku strzelców podhalańskich. Na stanowisko kapitana został zweryfikowany 3 maja 1922 roku, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 oraz lokatą 1660 w korpusie oficerów piechoty. Jako oficer instrukcyjny PKU pełnił jednocześnie obowiązki komendanta Oddziału Związku Strzeleckiego w Sanoku, który w lecie 1922 roku liczył 30 aktywnych członków, kończąc szkolenie rekrutów, a ochotnicy, po ukończeniu podstawowego kursu, mieli prawo zgłosić się na kurs podoficerski.

10 listopada 1923 roku przydzielono go do macierzystego 2. pułku strzelców podhalańskich w Sanoku. W 1926 roku objął dowództwo 3. kompanii ckm w 62. pułku piechoty w Bydgoszczy. 31 marca 1930 roku przeniesiono go do Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie pierwotnie pełnił rolę dowódcy kompanii granicznej KOP „Dubrowa”, a później kwatermistrza batalionu KOP „Krasne”. Od 1935 roku służył w 42. pułku piechoty w Białymstoku, gdzie początkowo pełnił funkcję oficera materiałowego, następnie komendanta Obwodu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego, a później został oficerem mobilizacyjnym oraz administracyjnym w grupie administracyjnej.

W momencie wybuchu II wojny światowej, w trakcie ewakuacji, Halski został przeniesiony do Białegostoku do Ośrodka Zapasowego 18. Dywizji Piechoty. Brał również udział w obronie Twierdzy Brzeskiej w Brześciu podczas wrześniowej kampanii. Niestety, po inwazji ZSRR, został aresztowany przez Sowietów i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 roku zginął z rąk funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, a jego ciało potajemnie pochowano w zbiorowej mogile w Piatichatkach, gdzie od 17 czerwca 2000 roku oficjalnie znajduje się Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Halski figurował na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 797.

W życiu osobistym był żonaty z Janiną z domu Stryszowska. Warto zauważyć, że jego brat bliźniak Eugeniusz również stał się jeńcem obozu w Starobielsku i, podobnie jak Stefan, został zamordowany w Charkowie.

Ordery i odznaczenia

Stefan Halski otrzymał szereg honorowych wyróżnień, które odzwierciedlają jego wkład w sprawy narodowe oraz działalność na rzecz niepodległości Polski. Oto lista jego odznaczeń:

  • medal Niepodległości – przyznany 2 sierpnia 1931 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
  • srebrny Krzyż Zasługi,
  • medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
  • medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
  • srebrny Medal Waleczności 2 klasy.

Upamiętnienie

Eugeniusz i Stefan Halscy to dwie postacie, które zostały uhonorowane na tablicy odsłoniętej 16 maja 1992 w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu. Tablica ta upamiętnia synów ziemi sądeckiej, którzy zostali zamordowani podczas zbrodni katyńskiej w 1940 roku.

5 października 2007, minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, pośmiertnie mianował Stefana Halskiego na stopień majora. Oficjalne ogłoszenie tego awansu miało miejsce 9 listopada 2007 w Warszawie podczas uroczystości pod nazwą „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W dniu 18 kwietnia 2009 roku, w ramach ogólnopolskiej akcji „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, w jego rodzinnym mieście Żywcu zasadzono Dąb Pamięci, który ma na celu uhonorowanie Stefana Halskiego i jego tragicznego losu.

Natomiast 23 kwietnia 2010 roku, w Zespole Szkół Zawodowych im. Władysława Orkana w Starym Sączu, odsłonięto tablicę, która upamiętnia 23 absolwentów Seminarium Nauczycielskiego, będących ofiarami zbrodni katyńskiej. Wśród uhonorowanych znalazł się również Stefan Halski.

Przypisy

  1. Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. [online], web.archive.org, s. 36 [dostęp 23.10.2024 r.]
  2. Prezydent RP wziął udział w uroczystościach „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów” [online], prezydent.pl [dostęp 26.08.2024 r.]
  3. Harmonogram odczytywania nazwisk osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie [online], policja.pl, s. 1-4 [dostęp 28.08.2024 r.]
  4. Zbrodnia katyńska, miedzy prawdą i kłamstwem [online], edukacja.ipn.gov.pl, 2008, s. 215 [dostęp 17.09.2024 r.]
  5. a b Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 16.07.2024 r.]
  6. Władysław Motyka: Synowie Ziemi Żywieckiej zamordowani w Katyniu. milowka.info, 03.04.2014 r. [dostęp 20.04.2014 r.]
  7. Ryszard Kumor. Starosądecka tablica ku czci pomordowanych w Katyniu i Charkowie. „Kurier Starosądecki”, s. 6, Nr 194. 01.07.2010 r.
  8. Ryszard Kumor. Starosądecka tablica zbrodni katyńskiej. „Kurier Starosądecki”, s. 4, Nr 193. 01.04.2010 r.
  9. Tablica ku czci starosądeckich katyńczyków. sadeczanin.info, 17.04.2010 r. [dostęp 20.04.2014 r.]
  10. Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 05.10.2007 r. w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie.
  11. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 6 z 18.04.1935 r., s. 43.
  12. Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 8 z 31.03.1930 r., s. 117.
  13. Dz. Pers. MSWojsk. Nr 74 z 26.11.1923 r., s. 688.
  14. Z organizacji i życia Związku Strzeleckiego w Sanoku. „Polska Zbrojna”. 30.07.1922 r., s. 4.
  15. Rocznik Oficerski 1924, s. 328.
  16. Rocznik Oficerski 1923, s. 379, 420, 1465.
  17. Rybka i Stepan 2006, s. 598.
  18. Rybka i Stepan 2006, s. 292.
  19. Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 307. ISBN 83-7001-294-9.
  20. Księga Cmentarna Charkowa 2003, s. 158.
  21. Księga Cmentarna Charkowa 2003, s. LXXIV.
  22. M.P. z 1931 r. nr 179, poz. 260.
  23. Nowy Sącz - tablica katyńska. miejscapamiecinarodowej.pl. [dostęp 20.04.2014 r.]

Oceń: Stefan Halski

Średnia ocena:4.5 Liczba ocen:6