Stefan Halski

---

Życiorys

Stefan Halski przyszedł na świat w rodzinie Zygmunta i Michaliny z Bośniackich, w regionie Żywiecczyzna. Był bliskim krewnym, jako że miał dwóch braci: identycznego bliźniaka Eugeniusza (1893–1940) oraz Zdzisława Tadeusza (1897–1975), który był kawalerem Orderu Virtuti Militari. W Nowym Sączu spędził znaczną część swojego życia, gdzie ukończył Gimnazjum nr 2. Po zakończeniu edukacji, uzyskał maturę w Seminarium Nauczycielskim w Starym Sączu w 1912 roku. W tym okresie aktywnie działał w Związku Strzeleckim.

Gdy nastała I wojna światowa, Halski został powołany do cesarsko-królewskiej Obrony Krajowej. Wraz z braćmi, Eugeniuszem i Zdzisławem, walczył w ramach 32. pułku piechoty OK. W dniu 1 maja 1915 roku otrzymał awans na stopień chorążego rezerwy. Niestety, w sierpniu 1916 roku został wzięty do niewoli przez Rosjan, w której przebywał aż do września 1918 roku. Po jego odzyskaniu wzięli czynny udział w Polskiej Organizacji Wojskowej, przyczyniając się do formowania polskich sił zbrojnych na terenie Spiszu i Orawy.

W wyniku odzyskania przez Polskę niepodległości, Halski został przyjęty do Wojska Polskiego dekretem z 3 kwietnia 1919 roku, co wiązało się z akceptacją posiadanego stopnia chorążego. Otrzymał przydział do 20. pułku piechoty z dniem 1 listopada 1918 roku. Służył również w 1. i 2. pułku strzelców podhalańskich, a w późniejszym czasie znalazł się w sztabie 1. Brygady Górskiej. Uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej na stanowisku adiutanta batalionu 2. pułku strzelców podhalańskich. W 1919 roku awansował na stopień podporucznika.

W latach 1921–1926 sprawował obowiązki w Powiatowej Komendzie Uzupełnień Jasło, której siedziba znajdowała się w Sanoku, oraz w sztabie Dowództwa Okręgu Korpusu nr X w Przemyślu, zachowując status oficera nadetatowego w 2. pułku strzelców podhalańskich. Na stanowisko kapitana został zweryfikowany 3 maja 1922 roku, z datą starszeństwa 1 czerwca 1919 oraz lokatą 1660 w korpusie oficerów piechoty. Jako oficer instrukcyjny PKU pełnił jednocześnie obowiązki komendanta Oddziału Związku Strzeleckiego w Sanoku, który w lecie 1922 roku liczył 30 aktywnych członków, kończąc szkolenie rekrutów, a ochotnicy, po ukończeniu podstawowego kursu, mieli prawo zgłosić się na kurs podoficerski.

10 listopada 1923 roku przydzielono go do macierzystego 2. pułku strzelców podhalańskich w Sanoku. W 1926 roku objął dowództwo 3. kompanii ckm w 62. pułku piechoty w Bydgoszczy. 31 marca 1930 roku przeniesiono go do Korpusu Ochrony Pogranicza, gdzie pierwotnie pełnił rolę dowódcy kompanii granicznej KOP „Dubrowa”, a później kwatermistrza batalionu KOP „Krasne”. Od 1935 roku służył w 42. pułku piechoty w Białymstoku, gdzie początkowo pełnił funkcję oficera materiałowego, następnie komendanta Obwodu Przysposobienia Wojskowego i Wychowania Fizycznego, a później został oficerem mobilizacyjnym oraz administracyjnym w grupie administracyjnej.

W momencie wybuchu II wojny światowej, w trakcie ewakuacji, Halski został przeniesiony do Białegostoku do Ośrodka Zapasowego 18. Dywizji Piechoty. Brał również udział w obronie Twierdzy Brzeskiej w Brześciu podczas wrześniowej kampanii. Niestety, po inwazji ZSRR, został aresztowany przez Sowietów i przewieziony do obozu w Starobielsku. Wiosną 1940 roku zginął z rąk funkcjonariuszy NKWD w Charkowie, a jego ciało potajemnie pochowano w zbiorowej mogile w Piatichatkach, gdzie od 17 czerwca 2000 roku oficjalnie znajduje się Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie. Halski figurował na Liście Starobielskiej NKWD pod numerem 797.

W życiu osobistym był żonaty z Janiną z domu Stryszowska. Warto zauważyć, że jego brat bliźniak Eugeniusz również stał się jeńcem obozu w Starobielsku i, podobnie jak Stefan, został zamordowany w Charkowie.

Ordery i odznaczenia

Stefan Halski otrzymał szereg honorowych wyróżnień, które odzwierciedlają jego wkład w sprawy narodowe oraz działalność na rzecz niepodległości Polski. Oto lista jego odznaczeń:

• medal Niepodległości – przyznany 2 sierpnia 1931 roku „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”,
• srebrny Krzyż Zasługi,
• medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921,
• medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości,
• srebrny Medal Waleczności 2 klasy.

Upamiętnienie

Eugeniusz i Stefan Halscy to dwie postacie, które zostały uhonorowane na tablicy odsłoniętej 16 maja 1992 w kościele św. Kazimierza w Nowym Sączu. Tablica ta upamiętnia synów ziemi sądeckiej, którzy zostali zamordowani podczas zbrodni katyńskiej w 1940 roku.

5 października 2007, minister obrony narodowej, Aleksander Szczygło, pośmiertnie mianował Stefana Halskiego na stopień majora. Oficjalne ogłoszenie tego awansu miało miejsce 9 listopada 2007 w Warszawie podczas uroczystości pod nazwą „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

W dniu 18 kwietnia 2009 roku, w ramach ogólnopolskiej akcji „Katyń… pamiętamy” oraz „Katyń… Ocalić od zapomnienia”, w jego rodzinnym mieście Żywcu zasadzono Dąb Pamięci, który ma na celu uhonorowanie Stefana Halskiego i jego tragicznego losu.

Natomiast 23 kwietnia 2010 roku, w Zespole Szkół Zawodowych im. Władysława Orkana w Starym Sączu, odsłonięto tablicę, która upamiętnia 23 absolwentów Seminarium Nauczycielskiego, będących ofiarami zbrodni katyńskiej. Wśród uhonorowanych znalazł się również Stefan Halski.

---

Oceń: Stefan Halski

---