Ratusz w Żywcu, znany dzisiaj jako Urząd Miasta w Żywcu, to obiekt o bogatej historii. Został niegdyś wzniesiony jako kamienica putoszy żywieckich, należących do Macieja i Magdaleny Kantorowskich. Mieści się na działkach numer 128 oraz 129, przy rynku żywieckim. Budynek, który obecnie nosi numer 2, był własnością szlachcica Macieja Kantorowskiego, herbu Waza.
Jak informuje Andrzej Komoniecki w swojej kronice zatytułowanej Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, obiekt został oddany do użytku Starostwa w dniu 16 października 1706 roku. W ciągu kolejnych lat budowla była poddawana rozbudowie, a szczególnie tylna część, znana jako oficyna, została dostosowana do nowych potrzeb około 1868 roku.
Na przestrzeni lat ratusz wielokrotnie zmieniał swoje przeznaczenie. Był siedzibą dziedzicznego wójtostwa oraz pełnił różnorodne funkcje związane z administracją miejską Żywca. Przez długi czas znajdowały się tam instytucje miejskie, sąd grodzki, policja oraz areszt, co czyni go istotnym elementem lokalnej historii.
Architektura
Ratusz w Żywcu charakteryzuje się wyjątkowym stylem architektonicznym, który w znacznym stopniu czerpie inspiracje z architektury synagogalnej z XIX wieku. Elementy konstrukcyjne, takie jak wysokie potrójne okna, zwieńczone półkolistymi łukami, przyciągają wzrok i podkreślają jego niepowtarzalny urok.
Dodatkowo, żelazne kolumienki umieszczone pomiędzy oknami oraz finezyjne rozety stanowią istotne detale tego budynku, które wskazują na bogatą historię oraz artystyczne wartości architektury tego okresu.
Historia
Obecna historia ratusza w Żywcu jest tematem bogatym w szczegóły, który ukazuje związki rodziny Kantorowskich z tym miastem oraz ich osiągnięcia na przestrzeni wieków. Jak zauważa Adam Boniecki w swoim dziele Herbarz Polski, w 1650 roku, Kantorowski Maciej oraz jego małżonka Magdalena Fabrycy uzyskali królewski przywilej na folwark „Olszańskie” w regionie Żywiecczyzny (Gr. Oświęcims, s. 69 f. 479).
W cennych dokumentach, jak Chronografia czy Dziejopis Żywiecki autorstwa Andrzeja Komonieckiego, który był pierwszym burmistrzem i dziedzicznym wójtem Żywca, zachowały się relacje o dramatycznych wydarzeniach z 1632 roku. Harnicy, działający na zlecenie starosty lanckorońskiego Zebrzydowskiego, przybyli do Żywca w celu obrony przed zbójnikami, lecz zamiast tego zaangażowali się w brutalne sceny, które swoimi konsekwencjami wstrząsnęły mieszkańcami tego miasta. Relacja ta wskazuje na tragiczne losy Macieja Kantorowskiego oraz jego bliskich, których życie zostało zagrożone w wyniku tych wydarzeń.
Pierwszy ratusz zbudowany na Żywieckim rynku, tj. kamienica kantorowska, datowana jest na około 1620 rok i usytuowana w centralnej części miasta. Jest to budowla, którą z pewnością Maciej Kantorowski uwzględnił w swoim testamencie, zapisując ją miastu. Wójt Andrzej Komoniecki, zapisując w swojej kronice notki z historycznych wydarzeń, relacjonuje, że 16 października 1706 roku miała miejsce uroczystość otwarcia budynku starostwa żywieckiego, co stanowiło istotny krok w rozwoju lokalnej administracji.
Okres po 1944 roku
W 1944 roku zakończyła się existencia Państwa Żywieckiego, co oznaczało przejęcie majątku przez nowego zarządcę na podstawie Dekretu.
Po zakończeniu II wojny światowej biura Urzędu Miejskiego w Żywcu zostały przeniesione do budynku kamienicy, która znajdowała się na parcelach nr 128 oraz nr 129, zlokalizowanych bezpośrednio przy rynku.
W tym czasie pozostająca część kamienicy „Ratusza” była wykorzystywana przez sąd oraz prokuraturę.
Okres po roku 2000
Po zakończeniu gruntownego remontu w okolicach 2007 roku, który wiązał się z kosztami dotacji przekraczającymi milion euro, budynek zyskał na atrakcyjności. Obecnie jest on ważnym symbolem miasta i jest postrzegany przez mieszkańców jako najpiękniejsza kamienica przy żywieckim rynku. Niemniej jednak, nie wszyscy podzielają entuzjazm dotyczący jego nowego koloru, który stał się źródłem licznych kontrowersji.
Przypisy
- Andrzej Komoniecki (1987) Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, Wydawnictwo Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, Cieszyn, 209.
- Boniecki Adam (1906) Herbarz Polski, cz. I., Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Ułożył i wydał Adam Boniecki, Tom IX, Warszawa, Skład główny Gebethner i Wolf w Warszawie, 117.
- Boniecki Adam (1906) Herbarz Polski, cz. I., Wiadomości historyczno-genealogiczne o rodach szlacheckich. Ułożył i wydał Adam Boniecki, Tom IX, Warszawa, Skład główny Gebethner i Wolf w Warszawie, 229.
Pozostałe obiekty w kategorii "Inne obiekty":
Szpital Powiatowy w Żywcu | Żywiec (stacja kolejowa) | Nowy Zamek w Żywcu | Figura św. Rozalii w Żywcu | Jezioro Żywieckie | Kapliczka Maryi z Nazaretu w Żywcu | Młynówka (dopływ Koszarawy) | Stary Zamek w Żywcu | Żywiec Sporysz | Kino Janosik w Żywcu | Budynek Starostwa Powiatowego w ŻywcuOceń: Ratusz w Żywcu